پروژه مرمت و احیاء مسجد فرح آباد ساری،مرمت مسجد فرح آباد ساری + نقشه های اتوکد
شامل 200 قطعه تصویر 220 برگ گزارش و نقشه های اتوکد مسجد فرح آباد ساری با حجم 143 مگابایت
بخشی از مطلب
در میان اندامهای درون شهری هر شهر و روستا، نیایشگاه همیشه جای ویژه خود
را داشته و دارد و از اندامهای دیگر نمایانتر و چشم گیرتر است و از اینروست
که همه جا در دل آبادی جای گرفته است. نیایشگاه چون بزرگترین ساختمان
آبادی بوده در آغاز نیازی بدان نداشته که نشانی ویژه‌ای داشته باشد و خود
بخود نگاه هر گذرنده‌ای را بسوی خود می‌کشد، اما پس از گسترش آبادی، نخست
با افراشتن درگاه‌ها و نهادن ماهروخ و توق بر بلندترین جای آن و سپس با
ساختن میل و برج در کنار و نزدیک آن، باشندگان آبادی و گذریان بیگانه را به
نیایشگاه راهنمایی می‌کردند.
مسجد فرح‌آباد نیز از این قاعده مستثنی نیست، با سردری رفیع که در ابتدای
ورود توجه بیننده را به خود جلب می‌کند و با عبور از هشتی مربع شکل با پوشش
عرقچینی که سوار بر رسمی بندی زیبای آجری است خود را در یک دالان آجری با
ارتفاع متوسطی که پوشش چهاربخشی است می‌بینیم، در این فضا است که به یکباره
بیننده، فضای حیاط مرکزی چهار ضلعی با حوض و جوی آبی که با آجر ختایی
ساخته شده را می‌بیند.
اطراف حیاط در دو جبهه شرقی و غربی و در دو طرف دالان ورودی حجره‌هایی
ساخته شده که گویی برای اسکان زائرین میباشد. همچنین دو ایوان شرقی و غربی
با ارتفاعی کمتر از دو ایوان شمالی، جنوبی می‌بینیم، با این تفاوت که در
ایوان جنوبی با دو گلدسته برگنبدی عظیم در پشت خود دارد گویی تکیه کرده
است، این گنبد با ارتفاع زیاد بر پلانی مربع و تمامآ از آجر ساخته شد، در
دو سمت این گنبدخانه شبستانی تقریبآ قرینه هم ساخته‌ا‌‌ند تا نمازگزارها را
در خود جای دهد.
1-6-شناخت فضاهای مختلف مسجد فرح‌آباد
الف-ورودی شمالی (سر درب اصلی)
ورودی اصلی مسجد در قسمت شمالی است. سردرب مسجد مبیین اهمیت و عظمت بناست و
سعی شده تا هر چه وسیع‌تر، مرتفع‌تر و مزین‌تر بر پا شود. بسته به میزان
وسعت و ظرفیت بنا، پیش ورودی مناسب و درخوری نیز در مقابل آن در نظر گرفته
شده است.
ورودی مسجد با سردری رفیع که روزگاری با کاشی‌های هفت رنگ مزین بوده با
گشایش حجمی در مسیر گذر و با هویتی خاص رهگذران را به خود دعوت می‌کند.
تغییر زاویه ورودی نسبت به محور اصلی، برای پرهیز از حرکت روی محور مقدس
مسجد صورت گرفته است. سردر مسجد، فضای نیمه بازی است که در ابتدا سلسله
مراتب ورودی با تظاهری قوی در بیرون عظمت، تقارن و با تزیینات شکل گرفته
است.
ایوان شمالی در کف با دو صفه به ارتفاع (70) سانتی‌متر در دو طرف و آجر فرش زیبا تزیین شده است.
شکل77 : نقشه کاربری فضاها
ب- هشتی‌ها
یکی از عناصر شاخص در شکل‌گیری و چیدمان منظم فضاهای مسجد، هشتی‌ها هستند.
این عناصر، فضاهای مهم مسجد مانند شبستان، راهروها ... را به یکدیگر متصل
می‌سازند. در مسجد فرح‌آباد بعد از گذر از فضای نیمه باز، هشتی واقع شده
است که دارای عملکرد واسطه‌ی و مفصلی، تقلیل نور و ایجاد جاذبه با نور
کنترل شده و تقسیم و هدایت حرکت و رعایت تقدس بر محور قبله است این فضا بر
زمینه مربع، برای رفع نیاز دیگر فضاها با شخصیتی معین، گنبدی دوار و با
کاربندی زیبا، میان دالان و سردر فضای نیمه تاریکی طراحی شده است که نسبت
به فضای بیرون، حریمی مضاعف و نور کنترل شده‌ای از طریق ورودی‌های فرعی دو
طرف ایجاد کرده و تحرک و جذابیتی مطلوب نسبت به دید مبهم صحن پدید آورده
است.
پ- دالان یا دهلیز مسجد
در ادامه ورود به مسجد، پس از مکث و تامل به فضای نیمه باز دالان می‌رسیم.
اساس و نقش دالان‌ها در مسجد، تأثیر در ذهن انسان است. این روابط میان
انسان و فضا در معماری مسجد فرح‌آباد بارز است. از این جهت معمار هنرمند
توانسته است تأثیر معنوی مورد نظر را با خلق فضاها که منبعث از جهان بینی
اسلامی و نیاز انسان بر ذهن اوست، با تمهیداتی معمارانه سامان بخشد.
ت- حیاط مرکزی مسجد
حیاط مسجد در ابعادحدود (28×43) متر یکی از مهم‌ترین فضاهای با ارزش مسجد
است که ازقرون متمادی ودرمساجد سراسر کشورهای اسلامی، در نهایت سادگی و
زیبایی از شاخص‌ترین عناصر هویت بخشی و تجلی‌گاه وحدت به شمار می‌رود. دور
تا دور حیاط (فضای باز) فضاهای نیمه‌باز رواق قرار دارد. در محور جنوبی-
شمالی دو ایوان اصلی و بزرگ با دهنه‌ای حدود (5/9 و به عمق 5/5 متر) و در
محور غربی- شرقی دو ایوان کوچک به دهنه حدود (4) و به عمق (2) متر، حیاط
مرکزی مسجد را احاطه کرده‌اند. بعد از فضای نیمه باز رواق‌ها در ضلع جنوبی
شبستان غربی و شرقی و در بقیه قسمت‌ها، حجراتی در یک طبقه با فضای بسته
طراحی شده است. دورتادور
شکل78 : مطالعه نحوه آبرسانی به مسجد از رودخانه تجن
حیاط هیچ‌گونه آثار تزیینی یا ایجاد سایه به وسیله درختان یا عناصر شاخص و
تعیین کننده‌ای جز ایوان اصلی، گنبدخانه و منارهای مسجد به دیده انسان جذاب
و دلفریب نیست. همه این عناصر که گرداگرد حیاط چیده شده‌اند، به یک نقطه
از مرکز حیاط که همان حوض مرکزی است، معطوف شده‌اند.
حوض آب در ابعاد (30/6 ×60/8) سانتی‌متر متر در تقاطع محورهای اصلی یا به
تعبیر دیگر، در قلب پلان چهار ایوانی مسجد واقع شده است. این جانمایی و
مکان یابی نشان از اهمیت و ارزش والای آب در فرهنگ و معماری اسلامی است. آب
حوض توسط جویی آجری از شمالی وارد حیاط، پس از پر کردن حوض مرکزی از ضلع
غربی مسجد خارج می‌شود. آبراه با شیب ملایمی از رودخانه تجن به سمت مسجد
هدایت شده است.
ث-گنبد خانه مسجد
گنبدخانه به‌عنوان مرکز ثقل جاذبه‌های مسجد و ارتباط بین عابد و معبود و
خالق و مخلوق است. محل احداث آن سمت قبله و روی محور اصلی مسجد به صورتی
طراحی شده که نظر عبادت کننده را فقط بسوی الله جذب می‌کند. حجم خارجی گنبد
نیز به عنوان نشانه‌ای از فضای مقدس عبادی و حافظ سقف گنبدخانه خودنمایی
می‌کند.
گنبدخانه مسجد در زمینه مربع حدود (40/9×40/9) متر در انتهای محور اصلی
شمالی-جنوبی با گنبدی رفیع به ارتفاع حدود (14) متر قرار دارد. انتخاب شکل
مربع به دلیل انطباق آن با مفهوم و محتوای نماز مسأله مهمی است که در این
مسجد و در دیگر مساجد به کار گرفته می‌شده است.
ج- شبستان
انواع شبستان‌ها جزیی از گنبدخانه عمل می‌کنند، مثل شبستان‌های سرپوشیده
متصل به گنبدخانه که به چهل ستون‌های شرقی و غربی معروف‌اند و مکمل
گنبدخانه هستند.
شکل79 : مطالعه نحوه استفاده از آب در داخل مسجد
مسجد دارای دو شبستان شرقی و غربی به صورت قرینه در دوطرف گنبدخانه
میباشد. این شبستان‌ها با استفاده از ستون‌ها، تویزه‌ها و طاق‌هایی از نوع
چهار بخشی که بر زمینه مربع اجرا شده‌اند، مسقف گردیده است. تعداد ناوهای
شبستان در جهت شمالی- جنوبی و شرقی- غربی چهار ناو در یک اندازه بدون
هیچ‌گونه تأکیدی بر ناوهای مرکزی احداث شده‌اند.
چ- راهروها
برای دسترسی از یک فضا به فضای دیگر باید از عنصری به‌نام راهرو در مسجد
عبور کنیم، در مسجد فرح‌آباد در چهار گوشه حیاط مرکزی راهروهایی به وجود
آمده که عملکرد آن پیوند و ارتباط طبقه همکف به فضای فوقانی میباشد.
راهروها دارای پوشش تاوه‌ای در ابتدا و انتهای در مرکز پوشش چهاربخش هستند و
مصالح مورد استفاده در این فضاها، آجر معمولی، ختایی و ملات ماسه‌سیمان و
گچ است.
و.....
