براساس
تعریفی اولیه، پتکانه، اندامی شامل چند ردیف تاقچه )تاسه( است که روی هم
سوار می شوند و جلو می آیند. توسعه و تکامل این اندام منجر به شکل گیری
یکی از جالب ترین و پیچیده ترین تاق های ایرانی می شود. به طور معمول،
پتکانه در کنار روش هایی چون پتکین و س هکنج به عنوان یکی از روش های گوشه
سازی شناخته می شود.
و....
فهرست مطالب
تعریف پتکانه
پتکانه های شکلی_سازه ایی
گوشه سازی انجام شده در بنای مقبره ی امیر اسماعیل سامانی
قابلیت های پتکانه
رفتار سازه ای پتکانه
گروه شکلی
گروه شکلی _ سازه ای ( ترکیبی )
پتکانه های دارای باریکه تاق و تاسه
-پتکانه اندامی است که بر اساس مشخصه های شکلی (هندسی)و خواص سازه ایی خود
تعریف می شوند و شامل چند ردیف تاقچه می باشد که بر اساس هندسه ایی مشخص و
منتظم روی هم سوار می شوند و جلو می آیند.این مجموعه می تواند به عنوان
گوشه سازی یا پوشش فضا نقش آفرینی کند.
-مشخصه های سازه ایی پتکانه را در دو گروه پتکانه های شکلی _سازه ایی و پتکانه های شکلی میتوان دسته بندی کرد.
– در پتکانه های شکلی_سازه ایی ،تاسه ها صفحات پر کننده ایی هستند که بر
باریکه تاق های باربر استوارنند. اما در پتکانه های شکلی ،تاسه ها آرایه
ایی بوده و بر سازه ی دیگری آویز هستند. رفتار چند گانه ی نمونه های مختلف
پتکانه موجب می شود،این گونه،از یک سو مرز های مشترکی با گونه های سازه ایی
مشابه و از سوسس دیگر مرزهای مشترکی با گونه های شکلی مشابه(مقرنس)داشته
باشند.
-یکی از مسایل مهم ساختمانی در تاریخ معماری جهان انتقال سطح مربع به دایره
در فضا بوده است.این مساله برای اولین بار به دست معماران ایرانی حل
شد.زمان اختراع این گوشه سازی را متعلق به اواخر دوره اشکانی میدانند که در
دوره ساسانی و بویژه در دورات اسلامی تکامل میابد.معماران ایرانی عصر
اشکانی،برای نخستین بار دنبال راه حل مساله ی قرارگیری دایره ی گنبد بر روی
مربع بشن بودند.اولین راه حل ها استفاده از روش پیش آمدن(پتکین)بود.
درک رفتار سازه ای پتکانه برای بسیاری پیچیده و مبهم است . در معماری
اسلامی گرایشی به دریافت منابع و داشته های قبلی و توسعه آن ها در قالب
مضامین و شیوه های اسلامی دیده می شود .
-در گروه شکلی ، هندسه پتکانه در دوران اسلامی که ریشه در معماری دوره های
قبلی دارد ، به عنوان یک سنت شکلی تداوم می یابد . بنابراین پتکانه های
متعلق به ابن گروه ، به لحاظ سازه ای ،در فرایند انتقال بار نقشی نداشته و
جزیی از آرایه ی بنا محسوب می شوند . به عبارت دیگر در این گروه هندسه
پتکانه ، دست مایه ای برای شکل دادن به لایه ی درونی فضاست .و....
