مبانی نظری مرمت
فهرست
عنوان صفحه
کلام نخست ………………..………………………….…………………………………………..5
مقدمه‌ای از پروفسور کارلو چسکی …………………..………………………………………………………….…6
نگرشی بر تاریخ مرمت در اروپا …………..……………………………….…………………..8
- مرمت در قرون وسطی ………………..………………………………………………………………………….………….8
- مرمت در دوره رنسانس ………………..…………………………………………………………….……………………8
- مرمت در دوره باروک ………………..…………………………………………………………………………………….8
- معماری و مرمت در زمان انقلاب صنعتی ………………..……………………………………………………………9
- مرمت در دوره نئوکلاسیسم و رومانتی سیسم …………….……………………………………………………….13
نظریه ها و شخصیت‌در سیر تکاملی باززنده‌سازی………………………………….…..…….. 16
- وینکلمن (1786- 1717م) – انگلستان …………………………………………………………………………………. 16
- اوژن ویوله لدو (1879-1814 م) – فرانسه …………………………………………………………………………..16
- جان راسکین (1900-1819م) انگلستان …………………………………………………………………………..……19
- لوکا بلترامی (1933-1854م) ایتالیا ……………………………………………………………………………………22
- کامیلوسیت (1903-1843م) – اتریش …………………………………………………………………..……………..23
- کامیلو بویی‌تو (1914-1836م) – ایتالیا ……………………………………………………………………….………24
- جووانونی (1947-1873م) – ایتالیا …………………………………………………………………………………….25
- خلاصه‌ای از عقاید پروفسور براندی – ایتالیا ……………………………………………………………………….25
مرمت معماری ………………………………………….………………………………………..….27
- تعاریف مرمت ………………………………………………………………………………………………………………….27
- انواع مرمت و سبک‌های آن ………………………………………………………………………………….……………..28
- روش‌های مختلف باززنده‌سازی ……………………………………………………………………………...…………..29
الف) مرمت یا باززنده سازی حفاظتی ……………………………………………………………………………..………29
ب) باززنده‌سازی سبکی (آناستیلوز) ………………………………………………………………………….……………29
ج) پاک‌سازی سبکی …………………………………………………………………………………………………….……….30
د) مرمت تکمیلی …………………………………………………………………………………………………….…………….30
قوانین موجود مرمت – مشاوره عالی برای حفظ آثار قدیمی و هنرهای زیبا –
قوانین مصوب سال 1931م ……………………………………………………………………….31
- کنفرانس آتن 1931 م ……………………...……………………………………………………………………………… 32
- قوانین آتن 1931م ………….………………………………………………………………………………………..………..35
- مقررات وزارت فرهنگ و آموزش عالی در مورد مرمت آثار باستانی 1983م- ایتالیا …………..……..37
- کنگره بین‌المللی معماران و متخصصین آثار هنری 31ص 1964 م – قوانین ونیز………………….……39
- قوانین مرمت ایتالیا – 1972م ……………………………………………………………………………………….…….42
خلاصه‌ای از قوانین مصوب ایران در مورد حفظ آثار تاریخی ………………..……..44
- موادی از قانون حفظ آثار عتیقه (مصوب 13 آبان 1309 ش) ………………………………………………… 44
- بخش‌هایی از نظام نامه اجرای قانون (13 آبان 1309 ش مصوب 28 آبان 1311ش) …………….……45
- تبصره اضافه شده به لایحه تجدید استخدام آندره گدار (13 اسفند 1323ش) ……………..………….. 45
- قانون معافیت ورود و صدور اشیاء عتیقه و آثار فرهنگی و هنری از حقوق و
عوارض گمرکی و تصویب نامه مربوط به آن (22 تیر 1354 ش) …………………………………………….. 46
از قوانین و تجارب حفاظت از بافت‌ها و مراکز تاریخی …………………..……………. 48
- قوانین مرمتی سال (1931م، ایتالیا) – مشاوره عالی برای آثار قدیمی و هنرهای زیبا ………….………48
- مراکز شهری تاریخی «برنامه اجرایی حفاظت در جهان سوم» به قلم شربان کانتاکوزینو…….……… 56
- آشنایی با تجارب جهانی بازسازی بافت‌های قدیمی شهر فاس – مراکش ……..…………………………… 66
«حمیدرضا سپهری – بهرام صالحی»
فهرست منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………71
الف ــ نگرشی بر تاریخ مرمت در اروپا:
- « مرمت در قرون وسطی» 1450ــ 476 میلادی
در این دوره توجهی به مسائل باستان شناسی نمی‌شد و تنها مسئله بازسازی از
نظر شکل و فرم بنا مورد نظر بوده است و برای اصول زیبایی شناختی اهمیت فوق
العاده‌ای قائل بوده‌اند.
- «مرمت در دوره رنسانس » قرون 16ـ 14 میلادی
بر خلاف قرون وسطی در این دوره به مدارک قدیمی توجه می‌شده و از مدارک و
نقشه‌های موجود در موزه‌ها و همچنین نوشته‌های قدیمی یونانی و لاتین برای
شناسایی کامل بنا استفاده می‌کردند استفاده از آثار هنری به صورت مدل رایج
بوده و پاره‌ای از اوقات پس از انجام دوره‌های دقیق و تهیه نقشه‌ها حتی دست
به تخریب بنا می‌زدند و تنها نقشه‌ها را برای استفاده‌های بعدی حفظ
می‌کرده‌اند. دست بردن در بناهای تاریخی برای تکمیل یا افزودن پاره‌ای
قسمتها به آنها مسئله‌ای عادی محسوب می‌شده و تنها اصل حتمی زیبایی بنا در
نظر معمار بوده است وبس. هدف این معماران دست بردن به طور غیر مجاز در بنا
نبوده بلکه عقیده داشتند که بنای تاریخی را آنچنان که می‌بایست باشد « و به
عللی ناقص مانده » باید تکمیل نمود. این معماران در مراحل مختلف کار،
مدارک و یادداشت‌های کافی از چگونگی کار تهیه می‌کردند.
- «مرمت در دوره باروک»
اشکال عمده کار مرمت در این دوره، توجه بیشتر به بخش افزوده شده یا بخش
مرمت شده بود. به این ترتیب که اصل اثر هنری در مقایسه با بخش مرمت شده در
درجه دوم اهمیت قرار می‌گرفت در این دوره خالق اثر هنری را به عنوان مربی
مورد قبول و توجه قرار نمی‌دادند، بلکه مجاز بودن مرمت کننده برای دخالت در
اثر هنری به سه صورت زیر توجیه می شد:
1ـ چون تکمیل قسمت ناقص اثر ( لاکونه lacune ) با بهره‌گیری از خصوصیات
معماری زمان مرمت انجام می‌شد، لذا امکان خلق اثر هنری جدیدی وجود داشت.
2ـ اثر هنری با فرض اینکه « ممکن است روزی چنین بوده باشد» تکمیل می‌شده است.
3ـ کارهای هنری جدا شده از اصل اثر هنری را، به عنوان تزئینات و دکور بکار
می‌برده‌اند و بدین جهت قسمت‌های کسر و ناقص آنرا جبران و تکمیل می‌کرده
اند. مثلاً اگر مجسمه پرنده‌ای موجود بود، برای تکمیل آن، حوض آب یا آبشار و
نظایر آن ها را می‌ساختند.
- «معماری و مرمت در زمان انقلاب صنعتی» :
معماری همراه با نقاشی و مجسمه سازی، هنرهای بزرگ سه‌گانه را تشکیل
می‌دهند. این هنر و دو هنر دیگر با داشتن یک سیستم وسیع از قواعد و مقررات
کامل شده‌اند که تعدادی از این قواعد از آثار باستانی اخذ شده و توسط
هنرمندان به وجود آمده است. این قوانین از آنجا که به روی ماهیت اشیاء و
تجربه گذشتگان بنیانگذاری شده است به صورت یک طبیعت ثانی در آمده است.
این نظم را می‌توان مانند جهتی که ناخودآگاه یا از روی مطالعه و تفکر و
تذکر اختیار شده باشد، به صورت‌های مختلفی تفسیر کرد اما به هر حال،
محدودیت‌هایی که از این نظم ناشی می‌شود در آخر نتایج پر ثمری را به بار
می‌آورد. وجود برخی از قواعد کلی، یگانگی و بیان وحدت معماری، قابلیت
تطبیق آن با موفقیت‌های مختلف و قابلیت انتقال نتایج آن را در کارهای دیگر
حفظ می‌کند و از آنجا که به مدل‌های ایده‌آل ـ نه نمونه‌های واقعی ـ مربوط
می‌شود قوه ابتکار هنرمند را زیاد محدود نمی‌کند و هنرمند در عین حال در
تقلید از این مدل‌ها به اشکال مختلف و متعدد آزاد است. می‌توان گفت که
آزادی فردی در چهارچوبی محدود شده است که در زمینه مقایسه و ارزشیابی،
کارها را آسانتر می‌سازد. از طرف دیگر به علت سنجش مسائل و مقایسه آنها در
یک محدوده ثابت، تفسیرهای متفاوتی که از آثار معماری به عمل آمده است اهمیت
فوق العاده‌ای احراز می‌نماید. به این ترتیب در سه قرن گذشته مجموعه آثار
کلاسیک در تمام کشورهای متمدن مورد استفاده قرار گرفته و برای رفع احتیاجات
عملی بی شمار کارهای انجام شده تقریباً صورت واقعی به خود گرفته است.
می‌شود گفت که سیستم معماری کلاسیک به روی یک قرارداد اولیه بنا شده است و
آن این است که ...
