شناخت تاریخی شهر قم 2
پیش‌گفتار: 2
الف) زیستگاه‌های تاریخی پهنه‌ی قم: 3
ب) مکان شهر باستانی قم: 6
ج) پیدایش شهر اسلامی قم 8
ارتقا قم به مقام شهر 9
مکان مسجد جامع قم 9
د) مکان شهر اسلامی قم 11
ه ) شالوده‌ی شهر اسلامی قم 13
و ) ساخت شهر قدیم قم 14
ر) نحوه‌ی تشکیل محلات شهر قدیم قم 16
محله‌ی آستانه 19
محله‌ی دولت‌خانه 20
ز) خاستگاه شهر قم 21
محله‌ی عربستان 23
شرایط اقلیمی شهر قم 24
موقعیت جغرافیایی 24
عوامل طبیعی پیرامون شهر (بیابان‌زایی ، مهاجرت و فقر) 24
مشخصات کلی کویر و بیابان در استان قم : 25
کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در استان قم 25
روشهای مبارزه با بیابان‌زدایی 26
توپوگرافی استان قم 26
ناهمواری‌های استان 27
ناهمواری‌های استان را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: 27
الف - نواحی کوهستانی، ب - نواحی پایکوهی، ج - دشتها. 27
زمین شناسی استان قم: 29
آبهای استان 29
تقسیم‌بندی آبها 30
آبهای قم را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: 30
الف - آبهای سطحی (شامل رودها و دریاچه‌ها) ، ب - آبهای زیرزمینی. 30
رودهای استان قم 30
دریاچه‌های استان قم 32
ب - آبهای زیرزمینی: 32
توان آب در استان قم در مقایسه با کشور 33
مشکلات آب در استان قم 33
جنگل‌ها و مراتع استان 34
جنگل 34
انواع پوشش گیاهی 34
درخت گز 34
پوشش گیاهی بادام 35
جنگل بنه (پستة وحشی) 36
مراتع 36
بوته‌زار 36
بیشه‌زار 37
علف‌زار 37
انواع مراتع از نظر فصل چرا 37
مراتع ییلاقی (تابستان) 37
مراتع میان‌بند (بهاره و پائیزه) 37
اهمیت مراتع در استان قم 38
علل تخریب مراتع 38
باد 38
دما و رطوبت هوا 40
بارندگی 42
مخاطرات طبیعی استان 44
سیل 45
زلزله 46
مهم‌ترین گسل‌های استان قم به قرار زیر است 47
گسله شمال حوض سلطان 47
گسله جنوب 48
گسله فشاری کوشک نصرت 48
گسله فشاری ایندس 48
راندگی تفرش 48
پهنه با خطر نسبی نسبتاً پائین 48
پهنه با خطر نسبی نسبتاً بالا 49
پهنه با خطر نسبی متوسط 49
مخاطرات طبیعی و نقش انسان 49
انتخاب جهت مناسب ساختمان‌ها 50
آداب و رسوم 51
ماه مبارک رمضان 52
ماه محرم 54
مساجد و تکایا: 54
عزاداری در بارگاه حضرت معصومه(س) 54
اعیاد و جشنهای ملی و مذهبی 55
عید قربان 56
عید غدیر 56
عید نوروز 57
مراسم تحویل سال نو و ایام نوروز 58
سیزده بدر 58
شب چله 58
لاله گردانی (شمعدانی گردانی) 59
مراسم طلب باران 59
مراسم سردرختی 59
وقف و نذر اموال و دارائی‌ها برای امامان معصوم (ع) 59
بست نشینی 60
مراسم سوگواری امام حسین (ع) و خاندانش 60
روضه خوانی 60
تعزیه خوانی 61
سینه‌زنی، زنجیر زنی، سنگ زنی 61
حجله و حجله‌گاه 61
یدک 62
کتل 62
خوراک 62
شغل و اقتصاد در استان 63
صنایع دستی قم 65
قالی‌بافی 65
منبت کاری چوب 65
سرامیک و کاشی‌سازی: 65
سوهان 66
سایر رشته‌های صنایع دستی فعال در استان قم 66
تقسیمات سیاسی 67
سکونت‌گاه‌های شهری و روستایی در استان قم 67
سکونت‌گاه‌های شهری 67
سکونت‌گاه‌های روستایی 68
فضاهای روستایی ویژه 68
کهک 68
حمزقان 68
ویژگیهای جمعیّتی 69
جمعیت در استان 70
ساخت سنی جمعیت استان قم 70
جمعیت شهر قم 71
ساخت سنی جمعیت در استان قم 71
مهاجرت 71
مهاجرت‌پذیری 71
پیش‌بینی جمعیت شهر قم 72
بازار ایرانی 75
شباهت به بازارهای قرار گرفته در مسیر راه‌های تجاری 76
سازماندهی به صورت مجموعه 76
شهر سر پوشیده 77
ساختار ارگانیک 77
منظره‌های سازماندهی شده 78
بام به مثابه‌ی عنصری مستقل 79
بازار در دشت‌های فلات 80
سرا، تیم، تیمچه 83
وضعیت کالبدی شهر قم 85
بافت قدیمی شهر و تاثیرات معاصر 85
پهنه‌بندی بافت شهر 87
بافت شهر ارگانیک (متناظر با بافت تاریخی) 87
بافت شهری نیمه منظم (متناظر با بافت میانی) 87
بافت منظم تغییر شکل یافته 88
بافت جدید شهری حاشیه‌ای (بافت شهری منظم) 88
خصوصیات معماری و سیمای شهر قم 89
سیمای شهر قم 89
ویژگی معماری قدیم شهر قم 89
ویژگی معماری معاصر شهر قم 92
جایگاه بافت مورد نظر 93
جایگاه کالبدی بافت مورد بررسی 93
آثار قدیم در بافت مورد بررسی 93
مسجد جامع قم 93
مدرسه‌ی جهانگیرخان 94
موقعیت فعلی: 95
تاریخچه‌ی بنا: 95
مشخصات بنا: 96
عوامل تزیین شده و نوع آنها: 96
مجموعه‌ی منار و مسجد میدان کهنه 97
تاریخچه‌ی بنا: 97
مشخصات بنا: 98
نوع بهره‌برداری و خصوصیات بارز بنا: 98
عوامل تزیین شده و نوع آنها: 98
مدرسه‌ی غیاثیه پامنار 99
موقعیت فعلی: 99
تاریخچه‌ی بنا: 99
مشخصات بنا: 100
امام‌زاده شاه حمزه 100
تاریخچه‌ی بنا: 100
مشخصات بنا: 101
عوامل تزیین شده و نوع آنها: 102
توضیح ضروری و اختصاصی بنا: 102
سلسله مراتب دسترسی 103
بررسی و تحلیل ساختار وضع موجود دسترسی در بافت مورد مطالعه 103
ویژگیهای عملکردی بافت 105
بررسی طرح تفضیلی شهر قم و تاثیر آن در دسترسی‌های محدود 107
بررسی طرح تفضیلی 107
بازار قم 109
بازار کهنه 110
بازار نو 112
ساختار بازار کهنه 114
مشخصات توپوگرافی بستر مجموعه 114
روند شکل‌گیری بازارکهنه 116
پانوراما 120
بررسی مسائل اجتماعی و اقتصادی بازار 120
منابع 139
