بخشی از مطلب
محدوده خارجی گیاهان جهت ایجاد وضعیت ها و شکلهای جالب توجه در محوطه سازی
به اندازه کافی تنوع دارد. دسته های کلی شکل آنها بدین صورت است : کروی،
بیضوی، گلدانی، ستونی، چتری، مخروطی، هرم معکوس، فواره ای، خزنده، و نا
منظم
بافت گیاهان :
جهت انتخاب گیاهان مختلف در یک منطقه، ابتدا باید انواع گیاهان را شناسایی
کرد و از لحاظ مروفولوژی به دقت مورد بررسی قرار داد. به این ترتیب می توان
در طراحی از انواع مختلف گیاهان با شکل برگهای مختلف و شکل خود گیاهان یک
توده انبوه و یا فضای باز را طراحی کرد.
نمونه هایی از بافت گیاه :
آ ) بافت یکنواخت متراکم
ارتباط منظم یکنواخت بین هر برگ یک اثر در مجموع متراکم ایجاد می نماید.
ب ) بافت یکنواخت باز
تراکم کمتر، اما ارتباط منظم یکنواخت بین برگها اجازه می دهد که گیاه در مقابل نور فیلتر بوده و یک بافت باز ایجاد نماید.
پ ) بافت با تاکید جهت دار
تاثیر کلی این نوع بافت، دادن جهت می باشد.
ت ) بافت درشت
دوره ظاهری درشت ساختمان برگها ایجاد بافت درشت و خشن می نماید.
ث ) بافت شبیه پر
برگهای سوزنی، یک نوع بافت شبیه پر ایجاد می نمایند.
استفاده از بافت گیاه برای ایجاد تضاد (Contrast)
آ ) تضاد خوب
اندازه برگها و تناسب آنها با یکدیگر بافتی ایجاد می کند که با بستر آجری خود تضاد خوبی ایجاد می کند (آ).
ب ) تضاد نا کافی
شاخ و برگ به صورت شکل مقابل بافتی ایجاد می کند که با بستر آجری خود از
لحاظ اندازه تشابه دارد و بنابراین ایجادیک تضاد ننموده و با زمینه خود
آمیخته می شود (ب).
ترکیب گیاهان :
شکل درختان و بوته ها و گلها در طراحی از مهمترین عوامل هستند. شکل گیاهان
باید به دقت مورد مطالعه قرار گیرد شکل اصلی به صورت غالب به شکل های دیگر
انتخاب شود طراحی را آسان تر می نماید.
استاندارد های فواصل کاشت درختان :
فاصله کاشت درختان بستگی به عوامل مختلفی دارد؛ من جمله فرم و شکل خارجی و
سرعت رشد آنها. درختانی که روی خطوط لوله های آب و فاضلاب کاشته می شوند
نباید از نوع ریشه بلند باشند و یا درختانی که خیلی بلند هستند، زیر کابل
های هوایی برق و تلفن نباید کاشته شوند. نقاطی که احداث ساختمان یا استفاده
های دیگر در مورد آنها احتمال می ورد نباید به عنوان محل کاشت انتخاب
شوند.
جایگزینی و رشد گیاه :
جایگزینی مناسب گیاهان بر اساس عوامل متغیر زیادی است که عبارتند از :
اندازه نهایی، درجه رشد سالیانه، طول رشد فصلی، اندازه معمول گیاه در زمان
خرید، نمایش در سایت، میزان رطوبت و مواد آلی خاک، نگهداری و مراقبت که
انتظار می رود، جدول زمانی طرح شده برای تاثیر رشد نهایی آن.
5 . 2 ) ملاکهای موثر در انتخاب انواع گیاهان و اصول کلی طراحی ملاکهای موثر در انتخاب نوع گیاه «نسبت به وضعیت کلی انواع گیاهان»
انتخاب گیاه، خود قسمت عمده ای از طراحی است که کیفیت واقعی خود را پس از
چندین سال به منصه ظهور می رساند. بدین لحاظ شناخت رفتارهای حیاتی گیاهان
محوطه برای طراح ضرورت کامل دارد.
درختان در طول سال به کمک رنگهای مستقل یا ترکیب رنگها، شکلهای متحرک سایه
ها، تغییرات برگ و میوه و بافت و هماهنگی منظر، جذبه های احساسی و بصری
ایجاد می نمایند. گوناگونی درختان در اغلب مناطق به طراح اجازه می دهند که
محدوده وسیعی از استنباطات مختلف و کیفیات ویژه آنها را به وجود آورد. طراح
باید سعی داشته باشد که تا حد امکان از گیاهان (درختان و درختچه ها) بومی
استفاده نماید، تا در مصرف آب و زحمت زیاد در نگاهداری این گیاهان صرفه
جویی شود. امکان ریشه سریع تر و بهتر گیاهان بومی منطقه نیز خیلی بیشتر از
گیاهان تازه وارد است.
ملاکهای موثر در انتخاب نوع گیاه :
جهت انتخاب نوع گیاه (درخت، درختچه ها و یا پوشاننده زمین) پس از در نظر
گرفتن هدف و منظوری که گیاه به کار برده می شود، از قبیل محصور کردن قسمتی،
ایجاد یک نقطه مرکزی، پوشاندن یک دیوار و غیره، موارد زیر باید به دقت
مورد توجه قرار گیرند. هر کدام از موارد به صورت سئوال هایی مطرح شده است
که جواب سئوال ها در رابطه با شرایط مختلف موجود، می توانند در انتخاب نوع
گیاه ما را یاری دهند. خصوصیات گیاه به صورت عمده عبارتند از :
طاقت و دوام؛
شکل و ساختمان؛
شاخ و برگ، گلها و میوه ها؛
نگهداری؛
نظم و ترتیب (انتظام و قرار گیری).
طاقت و دوام :
1 ) آیا گیاه (درخت، درختچه، و یا پوشاننده زمین) خاص در ناحیه ای از کشور
که سایت در آن قرار دارد، با دوام و پر طاقت است؟ بردباری اصولاً بستگی به
درجه حرارت و میزان بارندگی دارد؛
2 ) آیا درخت، درختچه، و یا پوشاننده زمین در خاک مرطوب رشد و استقامت می کند و یا در خاک خشک؟
3 ) اگر لازم باشد، آیا گیاه تحمل شرایط محیطی شهر را دارد؟ وقتی که درخت
خیلی نزدیک به قسمت مفروش باشد آیا آن گیاه از بین می رود؟ آیا درخت وقتی
که مجاور با ناحیه مفروش باشد به پوشش صدمه خواهد زد؟
4 ) آیا گیاه دارای شاخ و برگ نازک و سبک است؟ آیا گیاه ایجاد سایه می کند؟
آیا گیاه شیبهای جنوب را ترجیح می دهد یا شمال در شیبهای جنوبی گاهی اوقات
در زمستان برفها آب می شود و این ممکن است به ریشه بعضی درختان صدمه بزند؟
5 ) آیا درخت، درختچه، و یا پوشاننده زمین به راحتی مستعد بیماری است و یا عاری از آن می باشد.
شکل و ساختمان :
1 ) ارتفاع و گستردگی درخت یا درختچه، خصوصاً به هنگام کامل شدن چقدر است؟ چه مدت طول می کشد که به حد کامل شدن برسد؟
2 ) آیا درخت، درختچه و یا پوشاننده زمین خزان پذیر است یا همیشه سبز؟
درختان خزان پذیر در تابستان امکان ایجاد سایه را می دهند و در زمستان به
نور خورشید اجازه عبور می دهند. درختان همیشه سبز نیز در طول سال دارای رنگ
هستد و برای باد شکن ها و حصارها مناسب اند.
3 ) آیا درخت، ساختمان شاخه ای خوب و رنگ پوست خوبی دارد
4 ) آیا گیاه سایه ایجاد می کند؟ شاخ و برگ سبک و هوائی دارد؟
شاخ و برگ، گلها و میوه ها
1 ) اندازه، فرم، بافت، و رنگ شاخ و برگ گیاه چیست؟
2 ) آیا گیاه و رنگ پاییزی دارد؟ و تا چه درجه ای؟
3 ) آیا گلها و میوه ها عمده و مهم هستند؟ رنگ آنها چیست؟ آیا گلها معطر هستند؟
نگهداری :
1 ) آیا حمل درخت، درختچه، یا پوشاننده زمین آسان است یا سخت ؟
2 ) آیا گیاه احیتاج به نگهداری زیاد دارد یا کم؟
نظم و ترتیب (انتظام قرار گیری) :
ملاکهای فراهم شده انتخاب گیاهان مطالعه گردید. نوع گیاه محلی موجود در
سایت ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد یا آنکه از نواحی دیگر، گیاه وارد
شود. انتخاب نوع گیاه و نظم و ترتیب آن باید از یک طرح کلی کاشت برای حل
مسائل عملکردی و زیبایی پیروی کند. قرار گیری گیاه بستگی به موارد مربوط به
گیاه از قبیل اندازه، فرم، بافت و رنگ دارد.
عواملی که در محیط گیاهان تاثیر می گذارند :
چهار گروه از عوامل مربوط به هم که در محیط گیاهان تاثیر می گذارند، عبارتند از :
خاکی : این عامل مربوط به طبیعت خاک و بافت و ساخت آن است. (رسی، شنی، ...)
حیاتی : شامل همه اعمال تحت تاثیر موارد حیاتی است، مانند انسان، حیوانات، پرنده ها و حشرات، و همچنین تحت تاثیر گیاهان اطراف خود.
آب و هوایی : شامل حرارت، شدت و مدت تابش خورشید باد، باران و رطوبت جوی
توپوگرافی : هدف از توپوگرافی یا موضع نگاری، بلندی، ظاهر، زاویه شیب
زمین، مجاورت به زمین بلند و یا دریاست، که کلیه جهت های طبیعت را در بر می
گیرد.
طبیعت هر مکان از ترکیب این چهار فاکتور ریشه می گیرد. انواع مختلف مکانهای
طبیعی، نتیجه تفاوتهایی در عوامل به وجود آوردنده آنهاست. بسیاری از
گیاهان عوامل محیطی خود را بر روی وضعیت ساختمانی شان منعکس می کنند.
اصول کلی طراحی :
1 ) هدف از طراحی و نحوه تامین رضایت استفاده کنندگان برای طراح باید مشخص باشد.
2 ) برای رسیدن به هدف، تعیین برنامه ریزی مشخصی در زمینه مطالعات و طراحی الزامی است .
3 ) شناخت عوامل تعیین کننده و موثر در طراحی از سوی طراح ضروری است.
4 ) طراحی به ویژگیهای سایت بستگی دارد. بنابراین لازم است که سایت پیش از آغاز طراحی مشخص شود.
5 ) عوامل طبیعی سایت شامل ویژگیهای منابع آب، زمین شناسی و خاک شناسی،
توپوگرافی، پوشش گیاهی موجود در شرایط اقلیمی منطقه آن، باید در طراحی مورد
توجه قرار گیرند.
6 ) در چارچوب رعایت عوامل مصنوعی سایت، توجه به مسائل مربوط به پیشینه
تاریخی بافت و ساختار اجتماعی شعاع نفوذ سایت و موقعیت سایت در بافت شهری
الزامی است.
7 ) رعایت ویژگیهای بصری شامل دید به بیرون و دید داخلی از سوی طراح امری الزامی است.
8 ) با بهره گیری بهینه از عناصر طبیعی موجود در سایت، در طراحی لازم است که از نابودی عناصر اکو سیستم آن جلوگیری شود.
9 ) در طراحی ضروری است که پتانسیل و محدودیت های سایت، مورد توجه قرار گیرد تا در برنامه ریزی طرح استفاده بهینه از آن به عمل آید.
10 ) استقرار فضاها، لازم است که با توجه به سازگاری و نا سازگاری فضاهای مجاور سایت انجام پذیرد.
11 ) به منظور ایجاد زیبایی بصری در طراحی، لازم است که عناصر زیبایی شناسی
در ترکیب و همگونی متناسب با یکدیگر مورد توجه قرار داده شود.
5 . 3 ) استفاده از گیاهان در تثبیت و ایجاد فضای سبز سطوح شیبدار و کاشت گیاهان در دیواره ها
استفاده از گیاهان در تثبیت و ایجاد فضای سبز سطوح شیبدار :
سطوح شیبدار و خصوصاً تند در شهرهای بزرگ نظیر تهران، بر اثر عبور جاده ها،
خیابان ها و بزگراه ها از مناطق نا هموار و تپه ماهورها ایجاد شده و ضمن
اینکه غالباً دارای چشم انداز نا موزونی می باشند، به دلیل ریزش و فرسایش،
ایجاد گرد و غبار، بازتاب دمایی و صوتی، مشکلاتی را فراهم می آورند.
کاشت گیاهان در دیواره سازی سنگی :
انتخاب گیاهان برای دیوار بستگی به وضعیت آن دارد. برای نمونهدر جبهه شمالی اگر گیاهان رشد کنند باید در برابر سایه مقاوم باشند.
نحوه کاشت گیاهان در دیواره :
ریشه گیاهان اگر به این ترتیب چیده شوند که یک در میان مقابل یکدیگر باشند،
کمتر در معرض خشک شدن قرار می گیرند کاشت گیاهان در دیواره سازی باید به
صورت همزمان انجام شود.
رعایت فرم گیاهان در شیب های مختلف :
برای طبیعی تر جلوه دادن محیط در شیب های مختلف باید انواع مختلف گیاهان را
بر گزید و یا به عبارت دیگر، در یک قطعه زمین که دارای پستی و بلندی
فراوان و تپه ماهوری است، پس از تهیه نقشه های توپوگرافی به جای خاکبرداری و
تسطیح زمین که مستلزم هزینه گزاف می باشد می توان از فرم طبیعی زمین
استفاده کرد.
جزئیاتی در مورد اتصالات سطوح نرم و سخت در محوطه سازی، و نحوه نظم بخشیدن به پرچین ها
در قسمت هایی که امکان میان برهای کوته برای پیاده ها وجود دارد، جایگزین
کردن سنگفرش به جای چمن بهتر است و کمک می کند که چمن از فرسودگی قسمتهایی
که در معرض است بدوربماند.
مانع کوتاه عملاً موثر نمی باشد و مشکلات کوتاه کردن و نا مرتبی ایجاد می
نماید. ارتفاع کم مانع، پیاده ها را از میان بر زدن باز نمی دارد.
مرتب کردن پرچین ها پچین های منظم :
ب ) در این حالت قسمتهای زیادی از پرچین از نور آفتاب محروم می ماند و در نتیجه شاخ و برگ قسمتهای زیرین از بین می روند.
پ ) وزن برف باعث از هم جدا شدن و پایین آمدن شاخه ها و در نتیجه فرو ریختن کناره ها می گردد.
پرچین های نا منظم :
ت ) درختچه هایی که بر روی شاخه جدیدشان کل می نشیمند؛ شاخه های قدیمی را
به دو یا سه جوانه در اواخر زمستان و یا اوایل بهار هرس نمائید.
ث ) درختچه هایی که بر روی شاخه های قدیمی گل می دهند شاخه ها را در بهار و
یا اوایل تابستان هرس کنید. قسمت هایی که نیاز باشد کم کنید.
پارکینگهای باز و پیشنهادهایی برای استتار آنها از دید مستقیم فضاهای پارکینگ
تسهیلات پارکینگ ممکن است به دو صورت در نظر گرفته شود. پارکینگ در طبقات و
همچنین پارکینگ در همکف. جهت مناسب کردن ظواهر بصری نا خوشایندی که محوطه
ها و ساختمانهای پارکینگ ایجاد می نمایند، باید روشها و تکنیکهای خاص محوطه
سازی مورد استفاده قرار گیرد.
و......
