دانلود,پاورپوینت بررسی علل حاشیه نشینی و راه حل رفع تعارض با اصول شهرسازی ,pptx

دانلود,پاورپوینت بررسی علل حاشیه نشینی و راه حل رفع تعارض با اصول شهرسازی ,pptx

تاریخ ایجاد 24/07/1398 12:00:00 ق.ظ تعدادبرگ: 60 قیمت: 10000 تومان	تعدادمشاهده 1

دانلود,پاورپوینت بررسی علل حاشیه نشینی و راه حل رفع تعارض با اصول شهرسازی ,pptx

بخشی از مطلب

تاریخچه حاشیه نشینی
حاشیه نشینی یک پدیده اجتماعی است و این پدیده اختصاص به عصر فعلی نداشته و ریشه در ادوار و اعصار گذشته دارد و این پدیده هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه وجود داشته ودارد . و تنها تفاوت آن در کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه ، از حیث ریشه های تاریخی به وجود آورنده آن و رفتار کالبدی و اجتماعی آن می باشد. کشور ایران نیز از این پدیده مصون نمانده منتهی شرایط حادی که در برخی از کشورها از جمله برزیل، هندوستان، پرو و برخی کشورهای آفریقایی وجود دارد در کشور ما ، حاکم نیست. ولی از حیث قدمت مشابه سایر کشورها می باشد. پدیده حاشیه نشینی در ایران نیز همانند اکثر کشورهای در حال توسعه تا حدود زیادی ریشه در مهاجرت و عوامل دافعه و جاذبه روستایی- شهری دارد. فقدان و کمبود امکانات رفاهی و خدماتی در مناطق روستایی و شهرهای کوچک فرآیند مهاجرت را تشدید کرد و حاشیه نشینی پدیدار شد و به این ترتیب یکی از بارزترین نمودهای مهاجرت در ایران مانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه شکل گرفت.
در ایران پیش از آغاز دهه چهل، شهر نشینی رشد کندی داشت و در آستانه دهه چهل حدود 33 درصد از جمعیت کشور در شهر ها زندگی می کردند. براساس اولین سرشماری شهر تهران در سال 1246 شمسی توسط عبدالغفار نجم الملک که حاکی از سکونت یک دهم سکنه شهر (حدود 17 هزار نفر) در خارج از حصارهای شهر است و پیدایش نخستین اجتماعات آلونک نشین در تهران به سال ۱۳۱۱ مربوط می شود. اما رشد و گسترش اجتماعات آلونک نشین به بعد از کودتای ۲۸ مرداد به خصوص از سال ۱۳۳۵ به این طرف بر می گردد. نخستین اجتماعات حاشیه نشین در جنوب شهر تهران تمرکز یافتند. براین اساس رشد حاشیه نشینی در دهه های ۴۰ و ۵۰ ابتدا از تهران شروع شده است. گسترش تأسیسات شهری و شبکه‏های ارتباطی و همچنین افزایش درآمد حاصل از نفت، موجب رونق شهرها و ایجاد جاذبه‏های شهری گردید و از سوی دیگر، اصلاحات ارضی و مکانیزاسیون، دافعه‏های روستایی را تشدید نمود. در یک بررسی گسترده که در سال 1351 در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران صورت گرفت مشخص شد، که 91 درصد از سرپرستان خانواده‌های حاشیه‌نشین در تهران روستایی بوده‌اند 72 درصد آنان قبلاً دهقان محسوب می‌شدند و 59 درصد خرده مالک بوده‌‌اند .
همچنین یافته‌های پژوهشی مشابه در سال 1345 نشان داد که 62 درصد از حاشینه‌نشینان تهران کارگر ساده، 12 درصد کارگر نیمه ماهر 14 درصد کارگر ماهر بوده‌‌‌اند. این موارد تا حدودی نشانگر ابعاد حاشیه‌نشینی در ایران پیش از انقلاب بود، در آن سال‌ها به دلیل اصلاحات ارضی و همچنین عدم کارائی اقتصاد کشاورزی روستاها، موج مهاجرت‌های گسترده‌ای به شهرهای بزرگ رخ داد که به نمود یافتن زیست در حاشیه آن ها منجر شد.
با اجرای طرح اصلاحات ارضی در آن دهه و افزایش در آمدهای نفتی در دهه پنجاه ، رشد شهر نشینی شتاب بیشتری گرفت و این رشد چنان سرعت یافت که در سال 1357 جمعیت شهر نشین کشور به 64 درصد رسید. تهران تا شهریور سال ۱۳۵۹ نزدیک به ۱۰ هزار و ۴۵۰ خانوار و ۴ هزار و ۵۰۰ آلونک را در خود جای داده بود. بعد از انقلاب اسلامی، علیرغم تحولات ساختاری و اولویت بخشیدن به بخش کشاورزی و توجه بیشتر بر استمرار عواملی نظیر اختلاف سطح دستمزد و امکانات رفاهی بین شهر و روستا، علل دیگری نیز به وجود آمد، که از آن جمله می‏توان تقسیم زمین در نقاط شهری و افزایش سطح آگاهی روستاییان را نام برد. سرمایه گذاری‏های دولت در بخش کشاورزی و ارائه‏ی امکانات خدماتی مانند: راه، آب و برق، خدمات بهداشتی و آموزشی و غیره، اگرچه موجبات دلبستگی بسیاری از روستایی را فراهم نمود، لیکن زمینه‏ی مناسبی نیز برای مهاجرت کسانی که به لحاظ مالی تمکن بیشتری پیدا کرده بودند و یا به سطح بالاتری از سواد و تحصیلات دست یافته بودند، فراهم می‏کرد. در عین حال باید خاطر نشان نمود که علیرغم تحولات صورت گرفته، معهذا به دلیل کافی نبودن امکانات زیربنایی برای ایجاد اشتغال در نقاط روستایی و سیاست‏های اقتصادی خاصی که از اواخر دهه‏ی 1360 آغاز شد، مهاجرت به شهرها همچنان ادامه یافت، به طوری که رشد جمعیت شهری طی دوره‏ی بیست ساله‏ی پیش از انقلاب (یعنی بین سال‏های 55-1335) با نرخ رشدی معادل 5 درصد افزایش داشت و این روند طی دوره‏ی بیست ساله‏ی بعد از انقلاب (75-1355) با نرخی معادل 3/4 درصد ادامه پیدا کرد.(احمدیان 1383)
قشر عظیمی از این حاشیه نشینان مهاجرین از روستاها یا شهر های کوچک هستند در پی تهیه زمین جهت احداث مسکن می باشند، به لحاظ ارزانی حاشیه و اطراف شهر به این مناطق روی می آورند و مناطقی را تشکیل می دهند که رفته رفته خود این مناطق خود تبدیل به شهری می شود با حاشیه های مملو از سکونت گاههای غیر رسمی و اسلام شهر تهران که در گذشته شادی شهر نامیده می شد نمونه بارز آن است و این چنین، حاشیه نشینی شکل گرفته است.
درمورد خاص تهران پدیده جدیدی طی 27 سال گذشته بروز کرده که تقریباً غیرمتعارف بوده است. و آن افزایش انفجاری جمعیت روستایی استان تهران است، که با نرخی بالای 7/5 درصد رشد داشته و جالب اینکه مهاجران به مناطق روستایی استان تهران از شهرها به روستاهای اطراف تهران رانده شده اند.
برا اساس سرشماری سال 1375 حدود یک پنجم جمعیت منطقه کلانشهری تهران در شهرها و شهرک های حاشیه ای با ساخت و ساز غیر مجاز و غیر متعارف سکونت یافته اند. رئیس کمیسیون فرهنگى- اجتماعى شوراى شهر تهران از رشد حاشیه‌نشینى از 2 به 5 درصد - به عنوان مادر معضلات اجتماعى کشور- طى 10 سال آینده خبر داد. وی از وجود بیش از 5 میلیون حاشیه‌نشین در کشور بر اساس آخرین آمار سال 84 سخن راند.
چندی قبل مشاور شهردار، با اشاره به رشد ۸۰ برابری جمعیت حریم شهر تهران و احتمال سرازیر شدن ۲۰ درصدی جمعیت پایتخت به سمت حاشیه شهر گفت: این دو موضوع موجب بالا رفتن هزینه های امکانات رفاهی و قرار گرفتن این هزینه ها به عنوان یکی از معضلات اساسی در سطح شهر و در نزد طبقه ضعیف شده است. در حالی که رشد جمعیت تهران ۱‎/۱ درصد بوده، همین هزینه های بالا باعث شده جمعیت بالایی توانایی رفع نیازهای روزمره را نداشته باشند و در نتیجه با وجود بیش از یک میلیون واحد مسکونی خالی، به سمت حاشیه شهر هجوم برده و جمعیت حاشیه تهران ۸۰ برابر شود.
معضل حریم باعث شده است که شهرداری تهران امکان کمک به حاشیه نشینان را نداشته باشد.در سال 1385 طبق اعلام رسمی شهردار تهران حاشیه نشینان تهران به 5/3 میلیون نفر رسیده‌اند.
براساس مطالعات جامعه‌شناختی، 67 شهر کوچک و بزرگ کشور در 16 استان در سال 1380 (بدون احتساب تهران، آذربایجان شرقی و مرکزی) با پدیده حاشیه‌نشینی مواجه هستند، در این محدوده‌ها که بیش از دو میلیون نفر ساکن هستند، تراکم جمعیت مناطق حاشیه‌نشین به طورمتوسط حدود 200 نفر در هکتار است. (افتخاری راد 80)
همچنین مطابق با برآوردهایی که در پژوهش حاشیه‌نشینی در ایران توسط مرکز مطالعات و تحقیقات معماری شهرسازی ایران، صورت پذیرفت، جمعیت حاشیه‌نشینی در 10 شهر بزرگ ایران نظیر تهران، مشهد، شیراز، اهواز حدود 5/3 میلیون نفر تخمین زده شد که اکنون قطعاً بسیار بیشتر از این رقم است. پرویز کاظمی، وزیر رفاه، در سال 1385 حاشیه نشینان را در کل کشور 6 میلیون نفر اعلام کرده بود.

در کشور با چند مدل حاشیه نشینی مواجه هستیم. حاشیه نشینی در بخش های مرفه نشین و حاشیه نشینی در بخش های فقیر نشنین. حاشیه نشینی حاصل از سرریز جمعیت روستایی متمرکز شده در حواشی شهر در استان هایی نظیر تهران و نیز حاشیه نشینی غیرطبیعی حاصل از حوادث مثل زلزله در بم وحاصل از دوران جنگ تحمیلی مثل خوزستان.
حاشیه نشینی اکثرا خارج از حریم شهرهاست ولی در جایی مثل ایلام به درون حریم شهر سرایت کرده است. این مسئله در جاهایی مانند شوشتر به قدری حاد است که مهم ترین معضل اجتماعی شهر به حساب آمده است.
دو مدل دیگر، شهرک هایی است که جمعیت لبریز شهر بمناسبتهای صنفی ، صنعتی، تعاونی و ... درآن گرد آمده و بصورت اسکان رسمی و با ملاکهای شهر سازی بوجود آمده و ساکنین آن نیز شهروندانی Citizens هستند که وضعیت تثبیت شده ای از نظر اشتغال دارند این شهرک ها جزء لاینفک تهران بزرگ محسوب می شوند. و حالت دوم آن محل هایی است که بصورت اسکان غیررسمی بوده و ترکیب جمعیت آن را اغلب مهاجرین روستایی گروههای غربت، کولی ها ، دلالها و گروه های آسیب زا به حالت آلونک نشین وخانه های موقت با پوشش ساختمانی نامناسب (حصیر- حلبی و خشت و گل ...) و بهره گیری غیر بهینه عرصه های ساختمانی تشکیل می دهد(مثنوی، عطاء الله)
در ثروتمندترین کشور جهان یعنی ایالات متحده طبق آمار رسمی دولتی بیش از 35 میلیون فقیر داریم که 27 میلیون آن آلونک نشین شهری هستند . براساس مطالعات سازمان ملل «حاشیه نشینی و آلونک نشینی چالش اصلی هزاره سوم خواهدبود» در سال 2001 از 920 میلیون جمعیت حاشیه نشین شهری جهان 45 میلیون آن (یعنی 6 درصد) در کشورهای توسعه یافته قرار دارند و 860 میلیون دیگر یعنی 43 درصد جمعیت شهری در آلونکهای کشورهای درحال توسعه زندگی می کنند. همین درصد برای کشورهای غرب آسیا که شامل ایران نیز می شود 35 درصد جمعیت شهری ذکر شده است.
در 2020 رقم کل حاشیه نشینان شهری جهان تقریباً به 1400 میلیون نفر افزایش خواهدیافت. میزان افزایش کشورهای صنعتی ثروتمند در این مدت حدود پنج میلیون نفر و حجم جمعیت آلونک نشین جهان درحال توسعه به رقم 1355 میلیون نفر خواهدرسید، که از این مقدار حدود 75 میلیون نفر از آن کشورهای غرب آسیاست.
گزارش سازمان ملل تاکید می کند که این یک مقوله جمعیت شناسی شهری نیست بلکه پدیده ای اقتصادی- اجتماعی است و در برنامه های توسعه به عنوان هدف اولی باید بدان نگریست».
زاغه‏نشینی و حاشیه نشینی نه تنها اجتناب‏ ناپذیرند، بلکه نشانه‏ی موفقیت یک شهر محسوب می‏گردند. شکل‏گیری زاغه‏ها و حاشیه نشینی، بخش ضروری مرحله‏ی رشد و توسعه‏ی یک شهر است. فقط در شهرهای ساکن و ایستا، وضعیت و موقعیت بخش‏های تشکیل دهنده ی آنها، بدون تغییر باقی می‏ماند. زیرا همان طور که مناطق زاغه‏ای و مناطق حاشیه برای حفظ بقای خود به شهرها احتیاج دارند، شهرها نیز برای رشد و توسعه‏ی خود به زاغه‏ها و حاشیه‏نشینی نیاز دارند. این مناطق فقیرنشین شهری، مکانی ارزان برای خانواده‏هایی که نمی‏توانند هزینه‏ای برای احداث منزل و خانه سازی پرداخت کنند، فراهم می‏آورند. این مناطق در مراحل انتقال می‏توانند شرایط را برای مهاجران به شهر مساعد و تسهیل نمایند تا آنها بتوانند به عنوان یک شهروند جای خود را در جامعه‏ی شهری پیدا کنند(هادیزاده، مریم)

دلایل بروز حاشیه نشین
در خصوص ایجاد پدیده حاشیه نشینی علل مختلفی می تواند موثر باشد از جمله :
1ـ کمی در آمد روسای خانوار و بالا بودن بهای زمین و هزینه ساخت و ساز رسمی و گرانی اجاره بها و همچنین تفاوت قیمت تمام شده مسکن غیر رسمی با مسکن رسمی. حسب اعلام مرکز مطالعات و تحقیقات شهر سازی و معماری در سال 1373 در مجموع قیمت تمام شده مسکن ساخته شده بصورت غیر رسمی حدود 6/1 مسکن رسمی با ابعاد مشابه می باشد .
وقتی هزینه‌های تمام شده زندگی مردم به گونه‌ای باشد که دیگر نتوانند در شهر زندگی کنند برای ادامه زندگی مجبور می‌شوند به حاشیه‌های شهر بروند. معمولاً حاشیه نشینان جزو تهی دستان جامعه هستند. به دلیل گرانی غیرمتعارف زمین شهری در کلانشهرهای ایران و بخصوص تهران (معادل هفت برابر حقوق ماهیانه بیجه (قاتل مخوف پاکدشت)برای یک متر مربع زمین) هیچ راهی جز ظهور قارچ گونه و شتابان حاشیه نشینی شهری باقی نمی ماند. در حالی که بخش قابل توجهی از تهی دستان روستانشین عادی هستند و کمتر با مسئله گرانی زمین شهری مشکل دارند.
2ـ دافعه های مبدا (مثل بی چیزی ، نداشتن زمین) موجب گریز ساکنین آن از زادگاههای خویش و سرازیر شدن آنها بسوی شهر ها می شود و هزینه بالای زندگی شهری موجب پدید آمدن کانونهای حاشیه نشینی می شود.

کلمات کلیدی مرتبط:
علل حاشیه نشینی و راه حل رفع تعارض با اصول شهرسازی ,pptx ,دانلود,پاورپوینت بررسی علل حاشیه نشینی و راه حل رفع تعارض با اصول شهرسازی ,pptx ,بخشی از مطلب , , ,تاریخچه حاشیه نشینی ,حاشیه نشینی یک پدیده اجتماعی است و این پدیده اختصاص به عصر فعلی نداشته و ریشه در ادوار و اعصار گذشته دارد و این پدیده ه,

مقالات مرتبط در این دسته